Khám phá cuộc sống và văn hóa của người Nhật Bản thời kỳ Edo (1603-1868)
Thời kỳ Edo là một giai đoạn quan trọng trong lịch sử Nhật Bản. Kéo dài từ năm 1603 đến 1868 dưới sự cai trị của Mạc phủ Tokugawa. Đây là thời kỳ Nhật Bản thực hiện chính sách cô lập với thế giới bên ngoài. Đồng thời chứng kiến sự phát triển vượt bậc của nền văn hóa Nhật Bản. Bài viết này sẽ tìm hiểu về bối cảnh lịch sử, chính trị của thời kỳ Edo cũng như những nét nổi bật trong nền văn hóa phong phú của người Nhật lúc bấy giờ.
“Edo” là gì?
Edo là tên cũ của thủ đô Tokyo ngày nay. Năm 1603, sau khi thống nhất đất nước, Tướng quân Tokugawa Ieyasu đã chọn Edo làm nơi đặt đại bản doanh của mình. Kể từ đó, Edo trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của Nhật Bản suốt gần 3 thế kỷ. Thời kỳ Edo bắt đầu từ năm Mạc phủ Tokugawa thiết lập chế độ Mạc phủ ở Edo. Và kết thúc vào năm 1868 khi vị Thiên hoàng cuối cùng của Mạc phủ thoái vị. Đánh dấu sự chuyển giao quyền lực về tay Thiên hoàng.
Mạc phủ Tokugawa
Mạc phủ Tokugawa là chế độ quân chủ chuyên chế do gia tộc Tokugawa thiết lập. Cai trị Nhật Bản từ năm 1603 đến 1868. Tướng quân Tokugawa Ieyasu là người thống nhất Nhật Bản sau thời kỳ chiến quốc. Ông được bổ nhiệm làm Tướng quân năm 1603 và lập ra Mạc phủ để cai trị. Các Tướng quân kế vị ông đều do dòng họ Tokugawa nắm giữ.
Mạc phủ thi hành chính sách bế quan tỏa cảng, cô lập Nhật Bản với thế giới bên ngoài. Chỉ duy trì giao thương hạn chế với Hà Lan và Trung Quốc. Mạc phủ cũng ban hành chính sách Sankin kōtai. Buộc các lãnh chúa phong kiến phải luân phiên cư trú tại Edo và lãnh địa của mình để giám sát. Nhờ đó, quyền lực tập trung về tay Mạc phủ, giúp họ cai trị đất nước một cách ổn định trong suốt gần 3 thế kỷ.
Lịch sử về văn hóa Nhật Bản thời Edo
Dưới thời Mạc phủ Tokugawa, văn hóa Nhật Bản đã có những bước tiến vượt bậc. Các nghệ thuật truyền thống như hội họa Ukiyo-e, kiến trúc, nấu ăn, kịch Noh, trà đạo… đều được phát triển mạnh mẽ.
Đặc biệt, hội họa Ukiyo-e thể hiện rõ nét cuộc sống thường nhật của người dân thành thị. Các tác phẩm của Katsushika Hokusai, Utagawa Hiroshige nổi tiếng khắp thế giới và ảnh hưởng sâu sắc tới nghệ thuật phương Tây.
Kiến trúc thời kỳ này cũng rất độc đáo với phong cách truyền thống Nhật Bản. Điển hình là các ngôi đền, lâu đài. Văn học cũng phát triển với thể loại tiểu thuyết và kịch Kabuki. Đây cũng là thời kỳ ra đời nhiều tiểu thuyết lịch sử kinh điển.
Nhìn chung, đây là giai đoạn hoàng kim của nền văn hóa truyền thống Nhật Bản trước khi bước sang thời đại hiện đại. Sự ổn định chính trị và sự giàu có của tầng lớp thương nhân đã thúc đẩy nghệ thuật phát triển mạnh mẽ.
Kiến trúc Nhật Bản thời kỳ Edo
Thời kỳ Edo (1603-1868) tại Nhật Bản đánh dấu một giai đoạn quan trọng trong lịch sử kiến trúc của đất nước này. Dưới triều đại Tokugawa, kiến trúc Nhật Bản phát triển với những đặc điểm riêng biệt và phản ánh nền văn hóa độc đáo của thời kỳ này. Dưới đây là một số đặc điểm quan trọng của kiến trúc Nhật Bản thời kỳ Edo
Kiến trúc Gỗ
Kiến trúc gỗ là một đặc điểm nổi bật của thời kỳ Edo. Những ngôi nhà, đền thờ và lâu đài thường được xây dựng bằng gỗ tự nhiên. Vật liệu này phù hợp với môi trường và điều kiện thời tiết ở Nhật Bản.
Nhà Cổ Kính (Machiya)
Những ngôi nhà truyền thống trong các thị trấn và phố cổ, được gọi là “machiya,” có kiến trúc độc đáo với ngôi nhà hẹp và sâu, sử dụng để tiết kiệm không gian trong các khu đô thị đông đúc.
Cây Cối và Khu Vườn Nhỏ
Khi xây dựng nhà, cây cối và khu vườn thường được bố trí một cách cân nhắc để tạo cảm giác hài hòa với thiên nhiên. Những khu vườn Nhật nhỏ gọn thường có hồ, cây cỏ và cầu kết nối với ngôi nhà.
Kiến trúc Lâu Đài và Đền Thờ
Lâu đài như Lâu đài Himeji và các đền thờ như Đền Kinkaku-ji nổi tiếng với kiến trúc hoàn toàn riêng biệt. Đặc điểm này thể hiện sự tôn trọng của Nhật Bản đối với lịch sử và tôn giáo.
Kiến trúc Nhà Trà và Nhà Hát Noh
Những nơi như nhà trà truyền thống và nhà hát Noh thường được xây dựng với kiến trúc đẹp và tinh tế, thể hiện sự tôn trọng đối với nghệ thuật và văn hóa.
Hiệu ứng Seiroun
Một đặc điểm quan trọng trong kiến trúc Nhật Bản thời kỳ Edo là hiệu ứng seiroun, tạo ra sự cân bằng và động viên trong kiến trúc. Hiệu ứng này thể hiện sự chú trọng đối với sự cân đối và sự đẹp trong kiến trúc.
Hạn chế chính trị thời đại Edo
Dưới sự cai trị của Mạc phủ Tokugawa, chính trị Nhật Bản được kiểm soát chặt chẽ. Mạc phủ áp dụng chính sách phong kiến để quản lý các lãnh chúa, võ sĩ địa phương. Họ cũng hạn chế nghiêm ngặt các hoạt động tôn giáo và truyền bá đạo Thiên Chúa.
Chính sách Sankin kōtai đã buộc các lãnh chúa phải luân phiên cư trú giữa Edo và lãnh thổ của họ. Điều này giúp Mạc phủ kiểm soát chặt chẽ tầng lớp samurai. Những người vi phạm luật pháp hay mưu phản đều bị Mạc phủ trừng trị nặng nề.
Để duy trì sự ổn định và trật tự, Mạc phủ đã hạn chế tối đa các cuộc nổi dậy và xung đột. Họ cũng cấm người dân thảo luận về chính trị để giữ vững quyền lực. Nhờ vậy, xã hội Nhật Bản thời bấy giờ được đánh giá là ổn định, thanh bình.
Tại sao văn hóa thời kỳ Edo lại đi xuống?
Sau giai đoạn phát triển rực rỡ, văn hóa thời kỳ Edo bắt đầu suy tàn vào những năm cuối thế kỷ 18. Một số nguyên nhân chính như sau:
- Chính sách cô lập khiến Nhật Bản tụt hậu so với thế giới bên ngoài. Các nghệ sĩ ít có cơ hội tiếp xúc với các xu hướng nghệ thuật mới.
- Kinh tế suy thoái do lạm phát và thiên tai làm giảm sức chi tiêu của tầng lớp thượng lưu – những người bảo trợ cho nghệ thuật.
- Sự trỗi dậy của tầng lớp thương nhân khiến văn hóa bắt đầu thiên về thương mại, kém tinh tế.
- Sự sa sút đạo đức, suy đồi văn hóa ở tầng lớp samurai và giới quý tộc cũng ảnh hưởng xấu tới nghệ thuật.
Những yếu tố này đã khiến nghệ thuật thời kỳ Edo dần trở nên suy tàn và mất đi sức sống cuối thế kỷ 19. Điều này đòi hỏi Nhật Bản phải mở cửa để tiếp nhận những luồng tư tưởng nghệ thuật mới từ bên ngoài.
Dấu chấm hết của Mạc phủ Tokugawa
Chế độ Mạc phủ Tokugawa kết thúc năm 1868 sau khi thua trận Boshin trước lực lượng ủng hộ Thiên hoàng. Chiến thắng này mở đường cho thời kỳ Minh Trị Duy Tân. Nhật Bản bước sang kỷ nguyên hiện đại hóa.
Nguyên nhân chính khiến Mạc phủ sụp đổ bao gồm:
- Chính sách đóng cửa cô lập khiến Nhật Bản tụt hậu. Các cuộc đối đầu với phương Tây từ những năm 1830 cho thấy sự yếu kém của Nhật Bản.
- Kinh tế suy thoái, nạn đói diễn ra ở nhiều nơi khiến nhân dân oán giận.
- Phe chủ chiến tranh như Tướng quân Tokugawa Yoshinobu muốn mở cửa đối ngoại và cải cách.
- Các lực lượng phong kiến như liên minh Satchō nổi dậy chống lại Mạc phủ.
Sự sụp đổ của chế độ Mạc phủ Tokugawa đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ phong kiến Nhật Bản. Thời đại mới mở ra là cơ hội để Nhật Bản hiện đại hóa và bắt kịp các cường quốc phương Tây.
Du học Nhật Bản JVGROUP – Con đường đi đến Thành công
Hotline: 0986.590.388
Website: Jvgroup.com.vn
Youtube: JVGROUP- Du học Nhật Bản
Tiktok: Du học Nhật Bản JVGROUP